27 MC PIRAAT
breakie-breakie!
In 1974 zat ik als radio-operator op de Chaparral, een booreiland van Zapata Offshore te Houston, callsign WV9773. Die had eerder in Spanje gewerkt met gebruikmaking van 27 Mc apparatuur, volledig legaal in de USA en waarschijnlijk ook in Spanje.
Ze hadden nog twee setjes aan boord staan, bestaande uit een 2-kanalen AM bakkie met daarachter een door een vaag bedrijfje gebouwde lineair-versterker met buizen, die bij een 4W input er een slordige 80W uitgooide. De setjes werden niet meer gebruikt, de antennes waren ook verdwenen en ik besloot 's zo'n bakkie mee naar huis te nemen. Eerst eens kijken op welke frequenties ze konden werken en met behulp van een ontvanger die ook vaag 27 Mc kon luisteren 's wat proberen. Het bakkie deed maar weinig, eigenlijk niks. Dus enige tijd later nam ik het andere bakkie ook mee en probeerde dat eens. Shit, er kwam nog een zwak signaaltje uit. In Nederland was die 27 Mc illegaal en dus werd er druk gebruik van gemaakt. Onder de toonbank werd van alles verkocht, van Pony en andere merken setjes tot joekels van antennes, mikes met ingebouwde versterker, SWR-meters en noem maar op. Om het beter te kunnen proberen kocht ik een 6 kanalen Pony bakkie, kocht daar nog wat kristallen bij en ging voorzichtig aan de slag. Nou woonde ik toen op een flatje 2-hoog in Rijswijk, helemaal aan de zuidwest kant. Voor de flat alleen maar weilanden, en verderop Delft, Rotterdam en de Nieuwe Waterweg. Aan de achterkant lag allemaal hoogbouw van Rijswijk en Den Haag.
Nou, een GP antenne op het dak van de flat zetten was er al helemaal niet bij, ook al omdat Hermandad nogal graag jacht maakte op zulke spullen, dus zette ik een sprietantennetje in de hoek voor het raam en ging zitten tokkelen, zoals dat heette. Ik had al een tijdje geluisterd, kanaal 14 was voor aanroepen in het algemeen, kanaal 11 werd in Delft gebruikt. Nou, vanuit Delft werd er flink gewerkt dus maar eens voorzichtig roepen. O ja, je moet nog een naam hebben.... Nou had ik al eens een Rijswijk-1 gehoord en ook een Rijswijk-05, dus ik dacht: doe maar Rijswijk-02. In die tijd las ik het boek Ice Station Zebra van Alistair Maclean en vond dat wel een mooie naam, dus werd het Station Zebra/Rijswijk-02. Dat leek ergens op. Goed, ikke maar eens naar een Delftenaar gebruld, ja hoor, ik ontvang je QSA 9. Je zat bibberend uit het raam te kijken of Hermandad nog niet voor de deur stond... Dat viel reuze mee dus ik begon ijverig in het rond te werken. Wat achter mijn flat lag was zo goed als onbereikbaar, een enkele keer kon ik met een Haginees of iemand in Oegstgeest werken, maar naar de andere kant ging het prima. Rotterdam, Oud-Beijerland, Dordrecht: no problem.
Vervolgens kocht ik
een 1/4 golflengte GP, die kon ik binnenshuis nog net neerzetten
maar dan wel zonder de radiaaltjes eraan. Met wat aanpassing kon
ik er toch redelijk mee werken. Al doende leerde ik natuurlijk
ook het "vakjargon", zoals als je afsloot na een
gesprekkie: "Houdt 'm in de lucht en hoei!" met
uiteraard een hele lange Hoei! Of "je komt kwart over 9
binnen"; hetgeen betekende dat je signaalsterkte volgens de
meter 15dB over 9 was. Sommige oenen hadden het dan op een
bepaald moment over "10 voor 9", zo technisch waren ze
soms... Met je QTH (lokatie) was je altijd reuze vaag "Rijswijk
Zuidwest", een straat riep je al helemaal niet, zelfs niet
als dat de Laan van Meerdervoort zou zijn geweest. Uit de
amerikaanse "radiotelephone code" werd maar 1 code
regulier gebruikt, namelijk "ten-four" wat zoveel als
OK betekende. Ook uit de internationale Q-code werden wel wat
zaken gebezigd, zoals QTH, QSL, QSA, en QRM, maar ruwweg
gebruikte de 27 Mc een eigen jargonnetje. "Zestien" of
"Zes-tien" betekende in Den Haag in elk geval dat
Hermandad ergens rondreed, "rood" stond voor een (vaak
slechts vermeende) peilwagen van de RCD. Als je wilde lachen toog
je een wat typisch grijs uitziend bestelwagentje op met een fikse
fake-antenne (twee gekruiste hoepeltjes op een voetje op het dak
zetten) en een mobiel setje en ging langzaam rondrijden in een
wijk waar nogal wat 27 Mc-ers zaten, dan hoorde je steeds "rood"
op de kanaaltjes brullen
's Zomers had je nogal eens dat je alleen maar Italiaans hoorde.... knalhard en soms 3 kanalen breed. In Italie was het legaal, zelfs als je 1 kW uitgangsvermogen had. Kon je zelfs met je buurman niet eens werken. Affijn, in de tussentijd leerde ik ook dat zg. buizenbakken je van hèt waren. Als je zo'n ding had, was je 27 Mc God. Ikke natuurlijk een keer naar Stuut & Bruin in Duh Haag om voor 600 piek zo'n Kris 23+ te kopen. 4 W uitgangsvermogen, 23 kanaaltjes en met een paar kristallen via een schakelaartje erbij plaatsen kon je ook op hoge en lage kanalen werken, dan was je helemaal Jezus Kristus. Natuurlijk duurde het ook niet lang of ik had 1 van de lineairs thuisstaan, kon ik met 80 W de soortgenoten om de oren slaan. Die lineair werkte op 115V wisselspanning (uiteraard een amerikaans ding), dus een verhuistrafo ertussen en gaan met de banaan.
Ik bouwde uit een
bouwpakketje een compressor/limiter voor aan de mike, kon ik heel
zachtjes tokkelen 's nachts (om de huisgenoten niet wakker te
maken) en de modulatie bleef 100%. Zebra was op een bepaald
moment beroemd om zijn glasheldere signaaltje. Natuurlijk kwam er
een uitgebreidere meter voor RF, modulatie en SWR metingen.
Intussen las ik ergens iets over een antennetuner om van 50 ohm
coax op 300 ohm lintkabel aan te passen, dus bouwde ik zo'n ding
met een variabele condensator op een 7:1 vertraging over een
zelfgewikkelde spoel van exakt 4 windingen en een 500 microampere
metertje met wat componentjes om in het antennecircuit te meten
en dan met de afstem-C te pieken. Een ouwe dipool voor de TV (kanaal
1, dat was 54 MHz dat was mooi een 2x27 MHz) erop en je kon
gewoon 20m boven het veld een antenne de lucht insteken waar
Hermandad geen aandacht voor had Buiten dat was 300 ohm lintkabel een stuk
goedkoper dan die RG58 of RG5 coax.
Station Zebra in volle glorie:
boven het bord de Kris 23+ buizenbak, daarnaast de Amtron Dynamic
Compressor, daarnaast een uitgebreide RF Power en SWR meter
inclusief dummyload, daarbovenop een simpele voor RF sterkte
monitoring, onder dat zootje de buizen lineair. De antenne tuner
staat ergens buiten beeld. De foto zelf gebruikte ik als QSL
kaart , maar
alleen naar stations waarmee wat serieus gewerkt werd en zeker
niet naar QSL-kaarten-verzamelaars. Zoals je ziet staat de set op
kanaaltje 11, het Delftse werkkanaal. Hier was ie ook nog niet
omgebouwd naar 69 kanalen... De foto is destijds gemaakt met de
camera van mijn zwager omdat ik zelf alleen maar diafilm
gebruikte. Het negatief is derhalve niet meer voorhanden en deze
afdruk is in de loop der jaren behoorlijk door zilvervisjes
verschalkt, vandaar de witte plekken.
Inmiddels werd ik ook lid van de Radio Hobby Club Delft, kreeg een "officieel" DT nummer, namelijk de DT-188. Die hadden 1 keer in de maand een meeting ergens in een kroeg in centrum Delft, gaven ook een clubblad uit. Ik was al rap één van de techneuten daar vanwege mijn opleiding en werk. Er werd door sommige zolen wat nonsens uitgekraamd, want in het land der blinden is éénoog koning uiteraard. Bovendien kon je je correspondentie via hun postbus laten gaan. Eén van de leden was notabene zelf een RCD-er... en werkte ook met een buizenbak plus 100W lineair. Die lineair was vaak niet eens zo nodig, het was handig om er wat sneller doorheen te komen. Vaak kon je op een rustig kanaaltje de lineair gewoon weer afzetten.
Uiteraard moest ik het hele zootje ook
een tijdje aan boord proberen; we stonden mooi ergens midden in
de Noordzee en vandaaruit werkte ik gewoon onder Amerikaanse vlag,
dus niet illegaal. Ik gebruikte dan ook gewoon de booreilandnaam
Chaparral met callsign WV9773. GP aan boord op een mooi
vrijstaand platformpje gebouwd en lullen maar. Soms had je met
een lokale visser te maken, een keer 2 dagen met 2 nederlandse
jachten die richting Skandinavie gingen. Skip was ook leuk, niet
die naar Italie, maar naar Frankrijk, Parijs en Lyon, of Berlijn
of skandinavische landen als Finland, Zweden en Noorwegen. Daar
wilde ik dan ook wel QSL kaarten mee wisselen. Ook heb ik wel met
Groningers gewerkt. Was wel leuk, want je riep CQ-DX in het
engels met je amerikaanse naam en call, en dan ging je ineens
nederlands lullen Ook met Frankrijk en andere landen kon je het nog
zonder lineair stellen soms. Met een Berlijner werkte ik een keer,
kreeg S 10 over 9 met de lineair en S 7-8 kaal. Helaas trok er
een keer tijdens mijn verlof een fikse storm over en na terugkeer
aan boord bleek de GP aan diggelen te liggen. Hij kon zo de
vuilcontainer in.
Helaas werd in de loop van de tijd het werken steeds minder leuk. Jurken die alleen maar om het ouwehoeren de hele dag liepen te ouwehoeren, het plezier voor anderen vergalden door de PTT gewoon een uur lang in te drukken op de mike (elastiekje erom). Gasten die eigenlijk niets hadden te vertellen maar wel aandacht wilden. Knijpertjes en galbakken. Er kwamen er steeds meer en eenmaal thuis bleef het zootje steeds vaker uitstaan.
In de eerste helft jaren 80 reed ik nog een tijdje bij Vos Transport, veel op Skandinavie en daar zette ik toch weer een bakkie in de wagen. Inmiddels was het toegestaan om 40 kanalen FM te werken, dus zo'n bakkie gekocht, alsmede een machtiging, kon je onderweg wat met elkaar leuteren als we weer eens met een convooi Nederlanders richting Stockholm of Helsinki reden. Op een gegeven moment heb ik nog eens een President Grant gekocht, 120 kanaaltjes AM, FM en SSB, 10/21Wpep output en zo'n roger-beep-mike. Vanuit Södertälje (onder Stockholm) nog eens met een paar Grunningers zitten werken. Helaas pikte de Deutsche Autorität 'm aan de grens in, het was illegaal en hij stond open en bloot op het dashboard...
In die tijd had je ook overal "ladies"
zitten, die heel veel en vaak met "truukers" werkten en
bij sommigen kon je zo langs gaan om een bakkie te gaan doen.
Hoorde ik wel eens van een collega dat ie ergens naartoe werd
geloodsd via het bakkie en dan met zijn 20m en 40 ton zootje in
een negorij terecht was gekomen waar 'ie nauwelijks nog uit kon
komen (doodlopend straatje o.i.d). Ik deed mijn bakkies liever in
een reguliere chauffeurstent Sommige van die ladies waren zo bedreven in het
herkennen van het achtergrondgeluid dat ze riepen "Je rijdt
zeker in een Scania 141" en dat klopte dan ook nog...
Daarna heb ik nog een keer een 120
kanalen Coltje met AM en FM gekocht en in 1993 nog eens thuis het
zootje opgezet. Toen ff wat lokaal hier in Oss zitten ouweheinen
met name over "vroeger, toen het nog leuk was" met een
paar mensen die het ook allang zat waren maar ook de leuke tijd
nog hadden meegemaakt. Dat was zo ongeveer de laatste uitzending
van Zebra, want die naam heb ik verder altijd maar gehouden